DROGA CZŁUCHOWSKA
Przeważająca część trasy prowadzi nas przez rozległe obszary Borów Tucholskich. Stanowi ona powiązanie Drogi pelplińskiej (PELPLIN) z północną częścią Pomorskiej Drogi św Jakuba (POLANÓW). Szczególnym etapem pielgrzymki jest fragment szlaku Tuchola - Ostrowite - Człuchów, gdzie na długości około 40 km znajdują się aż trzy kościoły pw. św. Jakuba Apostoła. Poza bliskością natury na trakcie zetkniemy się z mniej znanymi perełkami architektury w postaci wiejskich kościołów gotyckich murowanych (Jabłowo, Dąbrówka) oraz późniejszych budowli drewnianych i wykonanych
w konstrukcji szkieletowej (Ciechocin, Gwieździn, Olszanowo, Brzezie, Sępolno Wielkie, Drzewiany, Żydowo). Ponadto zarówno większe jak i mniejsze ośrodki na trasie, takie jak Lubichowo, Osieczna, Tuchola, Człuchów czy Biały Bór, posiadają bogatą historię i średniowieczne korzenie.
ETAP 1 Pelplin - Lubichowo 24,1km
Opuszczając w Pelplinie Plac Tumski kierujemy się w lewo, ul. Starogardzką. Po ok.1,3 km docieramy do ronda, (z którego wejść można na Górę Jana Pawła II - punkt widokowy). Dalej udajemy się prosto drogą wojewódzką numer 229. Część trasy prowadzącej do Ropuch pokonujemy otoczeni lasem, poruszając się wygodnym chodnikiem. Następnie po przejściu pod wiaduktem autostrady A1 pobocze zaczyna zastępować aleja drzew - należy uważać tu na ruch samochodowy. Chwilę po przekroczeniu mostu nad strumieniem docieramy do Lipinek Szlacheckich.
Idąc cały czas dalej chodnikiem znajdziemy się we wsi Jabłowo, gdzie po przejściu przez dawny przejazd kolejowy i dotarciu do centrum, za sklepem z dużym parkingiem, skręcamy w lewo,
w ul. Szkolną. Na wzniesieniu po prawej stronie podziwiać możemy gotycki kościół pw. św. Wawrzyńca.
Podążając polną drogą, po ok. 500 m, przecinamy drogę wojewódzką nr 222 i kierujemy się dalej prosto żwirowym szlakiem. Trzymając się cały czas wyznaczonej trasy, po ok. 3,2 km trafimy do wsi Dąbrówka. Idąc w prawo, ul. Starogardzką, dotrzemy do centrum wsi, mijając po drodze gotycki kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego.
Pielgrzymując dalej na rozstaju wybieramy kierunek w lewo, polną ścieżką. Po ok 150 m natrafiamy na kolejne rozdroże - należy kierować się w prawo, nie idąc bezpośrednio w środek lasu, tylko mając przed sobą jego obrzeża. Po ok. 1,2 km włączamy się w drogę asfaltową prowadzącą nas nad Jeziorem Płaczewskim, którą podążamy ok. 1,4 km aż do rozwidlenia z kierunkowskazem - tu wybieramy drogę żwirową prowadzącą nas najpierw przez las, później przez pola do miejscowości Wysoka.
Po ok. 200 m od wyjścia z terenów leśnych zmienia się nawierzchnia naszego szlaku - ze żwirowego na płyty betonowe. Dalej po dojściu do skrzyżowania z drogą asfaltową skręcamy w prawo i po
ok. 2,2 km docieramy do Zielonej Góry, gdzie już trochę bardziej ruchliwą trasą podążamy w lewo.
Następnie kierując się cały czas prosto traktem pieszo - rowerowym, pośród licznych pól i alei drzew miniemy zabudowania Zielonej Góry, a następnie Mościsk i dotrzemy do Lubichowa. W tej części etapu musimy zachować ostrożność, ze względu na to, że prowadząca nas asfaltowa droga nie posiada poboczy.
Jabłowo
Wieś kociewska o średniowiecznej genezie, położona na skrzyżowaniu dróg. W XV w. podarowana została wojewodzie pomorskiemu przez Kazimierza Jagiellończyka, później przeszła w ręce rodu Jackowskich. Na wzgórzu zachował się gotycki kościół ceglany pw. św. Wawrzyńca.
Lubichowo
Wieś w typie miasteczka, położona na północ od Borów Tucholskich. Jej centrum wypełniają kamieniczki z początku XX wieku, co nadaje miejscowości charakteru i uroku. Obecny kościół
pw. św. Jakuba wybudowana została w latach 1930-31, na miejscu wcześniejszej świątyni drewnianej. Poza bogatym wyposażeniem uwagę zwraca zdobiona kopuła na skrzyżowaniu transeptu z nawą.
ETAP 2 Lubichowo - Śliwice 25,0km
Lubichowo opuszczamy ulicą Starogardzką, mijając po drodze Jezioro Lubichowskie, a dalej kierując się ulicą Leśną w lewo, za drogowskazem na Ocypel. Za Nadleśnictwem Lubichowo idziemy następnie drogą asfaltową, pośród pól i alei drzew. Po około jednym kilometrze czeka nas zmiana krajobrazu - wkraczamy na teren Borów Tucholskich.
Trzymając się cały czas asfaltowej trasy docieramy do osady Młynki, gdzie przekraczamy mostek nad rzeką Wdą. Szlak prowadzi nas cały czas prosto, wśród leśnego krajobrazu, przez około 4,7 kilometra. Docieramy do miejscowości Ocypel, której centrum omijamy, skręcając w prawo.
Po przebyciu około 800 metrów możemy udać się dalej prosto, do skrzyżowania z kierunkowskazem na Osieczną i przebyć tę część etapu drogą asfaltową (preferowane dla rowerów) lub też skręcić w leśną ścieżkę, gdzie na pierwszym rozdrożu udajemy się w lewo, a później cały czas prosto.
Mijając most nad strumieniem podążamy cały czas ul. Tadeusza Kościuszki przez centrum miejscowości. Tu zobaczymy ciekawy, ceglany kościół neobarokowy pw. Niepokalanego Poczęcia NMP. Na rozstaju dróg wybieramy trasę za kierunkowskazem na Śliwice, a następnie skręcamy w lewo, udając się ścieżką pieszo-rowerową przez las do Małego Krówna.
Dalej wracamy na asfaltowy szlak, skręcając w lewo ulicą Sienkiewicza, która poprowadzi nas przez pola do Dużego Krówna. Idąc cały czas prosto dotrzemy do małej osady Byłyczek i znajdziemy się tym samym w województwie kujawsko-pomorskim. Podążając za drogowskazami za około 3 km trafimy do Śliwic.
Osieczna
Wieś położona na południowym krańcu Pomorza, na granicy Borów Tucholskich oraz Kociewia. Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z XVII wieku, gdzie wspomniana została tu osada smolarzy. Na początku XX wieku w centrum wybudowany został kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP. Warto tam zwrócić uwagę na wyjątkowe witraże znajdujące się w prezbiterium oraz bogato malowane sklepienia.
Śliwice
Nazwa wsi, wzmiankowanej w źródłach już od XIII w., pochodzi najprawdopodobniej od dzikiej śliwy porastającej dawniej polany leśne. Gałązka tej rośliny znalazła się również w herbie gminy. Najważniejszy zabytek Śliwic to kościół pw. św. Katarzyny z lat 1830-1833. W roku 1908 przy tej świątyni wzniesiono ciekawą replikę groty objawień z Lourdes. Na uwagę zasługuje również stylowa zabudowa centrum wsi o prawie miejskim charakterze, ale też pozostałości kościoła ewangelickiego, który zbudowany został przy drodze do Tucholi.
ETAP 3 Śliwice - Tuchola 27,2km
Z centrum Śliwic udajemy się na południe ulicą Dworcową, mijając po prawej stronie najpierw park miejski, później kościół pw. św. Katarzyny, Urząd Gminy oraz dawny kościół ewangelicki. Na końcu wsi mijamy kapliczkę przydrożną i udajemy się prosto, wygodną trasą pieszo-rowerową, aż do miejscowości Lińsk.
Na skrzyżowaniu w centrum kierujemy się w lewo. Po około 600 metrach na rozstaju wybieramy trasę w prawo, a następnie od razu w lewo, podążając za kierunkowskazem na stację kolejową. Pokonując kolejne 1,5 kilometra przez las przekraczamy dawny przejazd kolejowy, mijając po drodze Ekologiczną Wioskę Dziecięcą Zaroślak.
Na kolejnym rozdrożu skręcamy w prawo. Po drodze mijamy fabrykę mebli i sklep spożywczy - kierujemy się cały czas prosto. Część naszej trasy przebędziemy zielonym szlakiem rowerowym - aż do momentu rozwidlenia drogi leśnej. Dalej zielony szlak kieruje nas w prawo, a my podążamy ciągle prosto, mijając po drodze znak zakończenia miejscowości Okoniny Nadjeziorne.
Trakt prowadzi drogą pożarową numer 32 aż do skrzyżowania, na którym drogowskaz leśny wskaże nam kierunek na Białą oraz Nadleśnictwo Jeziorno - tam skręcamy w prawo. Na następnym rozwidleniu, będąc w pobliżu Jeziora Okonińskiego, ponownie podążamy w kierunku na Białą, by po około 200 m wybrać drogę na Kowalskie Błota, Nadleśnictwo Tucholę i Gołąbek, o czym informuje nas kolejny leśny drogowskaz.
Dalsza trasa prowadzi nas kilka kilometrów cały czas prosto przez las oraz polany leśne. W początkowym etapie podążamy za znakami drogi pożarowej nr 30, mijając po drodze punkt czerpania wody. Przy końcu leśnej drogi miniemy kilka szkółek młodych drzew - brzóz oraz sosen. W końcu dotrzemy do osady Kowalskie Błota i drogi asfaltowej, którą podążamy około 2 km, aż do włączenia w drogę prowadzącą do Tucholi - na skrzyżowaniu skręcamy w prawo.
Asfaltowa droga, otoczona Borami Tucholskimi, prowadzić nas będzie przez osadę Gołąbek, aż do mostu nad rzeką Brdą, po przekroczeniu którego trafimy do Tucholi. W kierunku centrum miasta prowadzić nas będzie ulica Rów Miejski, a następnie ulica Główna. Na skrzyżowaniu udajemy się w lewo, a po około 250 metrach w prawo, gdzie ulica Krzywa doprowadzi nas do kościoła pw. św. Jakuba Apostoła.
Tuchola
Pierwsza lokacja miasta, na prawie polskim, miała miejsce najprawdopodobniej jeszcze w XIII wieku. Potwierdzony na piśmie przywilej lokacyjny pochodzi jednak z 1346 r. Do dziś przetrwał pierwotny układ urbanistyczny miasta - duży rynek zlokalizowany pośrodku krzyżujących się prostopadle ulic. Do najważniejszych zabytków miasta należą fragmenty średniowiecznych murów miejskich, cmentarze (parafialny i jeńców wojennych) oraz poewangelicki kościół św. Jakuba Apostoła. Atrakcyjne położenie Tucholi - na skraju borów tucholskich, wśród rzek i jezior, sprzyja rozwojowi turystyki.
Bory Tucholskie
Rozległy kompleks leśny położony w dorzeczu Wdy i Brdy, na granicy województw pomorskiego oraz kujawsko-pomorskiego. Charakteryzuje się on urozmaiconym terenem, z licznie występującymi jeziorami polodowcowymi, oraz bogatą florą i fauną. Na jego terenach wyodrębnione zostały liczne strefy objęte różnymi formami ochrony przyrody.
ETAP 4 Tuchola - Ostrowite 17,2km
Wychodząc z kościoła pw. św. Jakuba kierujemy się ulicą Chojnicką, ku wyjściu z miasta. Na rozwidleniu udajemy się w lewo, by po około 150 m włączyć się w drogę wojewódzką numer 240. Tutaj możemy poruszać się wygodnie traktem pieszo - rowerowym. Trasa doprowadzi nas prosto do wsi Bladowo.
Po przejściu przez jej centrum (około 500 metrów) skręcamy w lewo (uprzednio wykonując niewielkie obejście zabudowań po prawej stronie), gdzie otoczeni polnym krajobrazem wędrować będziemy około 4 kilometry, do zabudowań dworca kolejowego wsi Żalno. Kierujemy się wzdłuż torów, a następnie skręcamy w lewo, włączając się w asfaltową drogę i przechodzimy pod wiaduktem kolejowym. Ulicę Dworcową opuszczamy za ostatnimi zabudowaniami, udając się w prawo, ścieżką prowadzącą do lasu.
Szlak prowadzi nas przez tereny zalesione około 1,7 kilometrów prosto - na tym etapie ponownie wkraczamy do województwa pomorskiego. Kolejne 1,8 km ścieżki wśród pól i zadrzewień doprowadzi nas do wsi Ciechocin - przy ostatnim rozwidleniu dróg kierujemy się w prawo. Wchodząc do centrum udajemy się w lewo, po prawej stronie mijając piękny kościół pw. św. Marcina z XVII w.
Poruszając się dalej cały czas prosto nowym traktem pieszo - rowerowym zostawiamy za sobą ostatnie zabudowania i wędrując otoczeni polami docieramy do miejscowości Ostrowite.
Na rozwidleniu w centrum wybierając drogę w lewo, ulicą Szkolną, trafiamy w końcu na gotycki kościół pw. św. Jakuba Apostoła. Po drugiej stronie terenu kościelnego znajduje się plebania, gdzie przy drzwiach odnajdziemy oryginalną glinianą tabliczkę z wizerunkiem świętego. Tu możemy zagościć w Domu Pielgrzyma.
Ciechocin
Wieś lokowana w XIV w. na prawie chełmińskim, należąca już wtedy do parafii Ostrowite. W XVII w. istniały tu dwie karczmy, gdzie serwowano piwo produkowane w pobliskiej Tucholi. W tym czasie wybudowano również świątynię pw. św. Marcina, która powstała na miejscu wcześniejszej kaplicy. Kościół o konstrukcji szkieletowej wpisany jest do rejestru zabytków.
Ostrowite
Pierwsze ślady osadnictwa w obrębie wsi sięgają czasów starożytności, ale lokacja nastąpiła dopiero w 1338 r. Na początku XV wieku zbudowano gotycki kościół ceglany, dziś pod wezwaniem św. Jakuba. Kilkadziesiąt lat później Ostrowite spustoszyły wojska oblegające wówczas Chojnice. Dalszy rozwój wsi umożliwiło dopiero ponowne zasiedlenie przez ludność z okolic północnych Niemiec. Potomków osadników, ze względu na odrębny język i kulturę, zwano Kosznajdrami. Większa część z nich wyjechała pod koniec drugiej wojny światowej.
ETAP 5 Ostrowite - Człuchów 25,0km
Chcąc udać się w dalszą podróż kierujemy się prosto ulicą Szkolną, a następnie skręcamy w lewo, ulicą Lichnowską, mając do dyspozycji chodnik oddzielony od jezdni pasmem krzewów, którym poruszamy się aż do końca zabudowań. Dalej asfaltowa droga bez poboczy prowadzić nas będzie prosto przez około 4 km do wsi Lichnowy. W jej centrum omijamy dwa pierwsze skręty, docierając do głównego rozdroża, gdzie wybieramy trasę w lewo, a następnie prawie od razu w prawo, ulicą Okrężną. Wędrując dalej mijamy plac zabaw i zabudowania, a przy pierwszej okazji skręcamy w prawo, opuszczając wieś.
Polną drogą przechodzimy około 2,8 kilometra, aż do przecięcia z drogą asfaltową, którą podążamy w lewo do Angowic. W centrum wsi, po przejściu nad strumykiem, zaraz za przystankiem autobusowym, kierujemy się w prawo. Po minięciu zabudowań, na ostatnim rozdrożu wybieramy trasę ponownie w prawo. Po ok. 600 m podążamy w lewo, mijając po drodze przejazd kolejowy. Pokonując kolejne 1,1 km docieramy do rozdroża i wybieramy drogę prosto -ku wsi Nieżychowice. Zanim wejdziemy do jej centrum miniemy drugi już przejazd kolejowy.
Po włączeniu się na chwilę w drogę wojewódzką nr 212 , skręcamy w prawo, w kierunku zabudowań, a następnie od razu w lewo, podążając trasą wyłożoną płytami betonowymi. Po około 350 m nasz szlak ponownie krzyżuje się z drogą nr 212 -skręcamy tam w lewo i podążamy mniej uczęszczaną trasą, mijając po lewej stronie kościół pw. Trójcy Świętej. Dalsza część szlaku prowadzi przez około 3 km cały czas prosto, wzdłuż linii kolejowej, aż do wsi Brzeźno. Na skrzyżowaniu z drogą asfaltową kierujemy się w lewo - do centrum wsi.
Mijając zabudowania wędrujemy mając po swojej prawej stronie zbiornik wodny. Po jego okrążeniu skręcamy w prawo, by po około 1,1 kilometra trafić na przejazd kolejowy - omijamy go, podążając dalej prosto. Polny szlak prowadzi wzdłuż linii kolejowej (mamy ją po prawej stronie, w pewnej odległości od trasy), aż do wsi Ględowo.
Włączając się w drogę prowadzącą do jej centrum znowu mijamy po prawej stronie przejazd kolejowy - idziemy w drugą stronę nie przekraczając go. Po przejściu ok. 750 m prosto, na rozdrożu skręcamy w prawo i wędrujemy wśród zabudowań aż do włączenia w drogę krajową numer 25 - na jej zakolu znajduje się kościół pw. Nawiedzenia NMP.
W tym miejscu ponownie podążamy w prawo, a następnie prosto - najpierw chodnikiem, później trasą pieszo-rowerową, docierając już do Człuchowa. Mijając po drodze przejazd kolejowy, a następnie rondo, na którym do centrum miasta poprowadzi nas drogowskaz na Koszalin, miniemy przesmyk pomiędzy Jeziorami Miejskim i Człuchowskim oraz Muzeum Regionalne w Człuchowie - Zamek i na skrzyżowaniu skręcamy najpierw w prawo, a potem od razu w lewo w ulicę Rynek.
Człuchów
Gród pomorski, wzmiankowany już w XII wieku. Od XIII w. należał do Krzyżaków, prawa miejskie otrzymał w roku 1348. W pierwszej połowie XVII w. starosta człuchowski Jakub Wejher wyremontował gotycki zamek oraz ufundował w mieście barokowy kościół pw. św. Jakuba. W późniejszym okresie do świątyni dobudowano wieżę i gruntownie ją przebudowano. Zamek tymczasem został zaniedbany. Do dziś pozostała wieża główna oraz część murów.
ETAP 6 Człuchów - Rzeczenica 24,2km
Od kościoła pw. św. Jakuba Apostoła wyruszamy na południe, ul. Królewską, oddalając się od rynku. Idąc cały czas prosto mijamy Plac Bohaterów i włączamy się w ulicę Szczecińską, którą podążamy około kilometra, aż do włączenia w drogę krajową nr 22. Na skrzyżowaniu kierujemy się w lewo i około 2 km idziemy prosto wygodnym ciągiem pieszo - jezdnym, mijając po drodze ZOO Canpol i stację benzynową. Odcinek kilkuset metrów dalej prosto przechodzimy już poboczem drogi - należy uważać. Następnie skręcamy w prawo, w pierwszy zjazd za stacją.
Dalej wędrujemy leśną drogą prosto, omijając skręt na zabudowania wsi Gozdnicy oraz poboczne leśne rozdroża. Po około 900 m nasza droga rozdziela się - tu wybieramy kierunek w lewo. Dalsze 4,6 kilometra przez las pokonujemy trzymając się cały czas tego samego szlaku, mijając w połowie drogi samotne wybudowanie - ceglaną chatę.
Po wyjściu na otwarty teren przemierzamy około 700 m do pierwszych zabudowań wsi Biskupnica. Kierując się dalej mijamy kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Podążając cały czas prosto przez centrum wsi, docieramy w końcu do jej obrzeży oraz do kolejnej części leśnej. Dopiero po przekroczeniu rzeczki Szczyra, na pierwszym leśnym rozwidleniu skręcamy w lewo.
Po około 1,8 kilometra szlak rozdziela się na dwie równoległe trasy - kierujemy się w prawo. Kolejne 3,3km wędrujemy prosto, mijając pod koniec Jezioro Olszanowskie po prawej stronie. Po wkroczeniu na asfaltową drogę kierujemy się ponownie w prawo, by po kilkuset metrach wyjść na otwartą przestrzeń. Trasa ta doprowadzi nas do wsi Olszanowo, do której wchodzimy mijając po drodze zabytkowy budynek szkoły oraz kościół pw. św. Franciszka z Asyżu - jedną ze starszych świątyń ziemi człuchowskiej. Poruszamy się chodnikiem, a następnie poboczem prosto, aż do rozdroża na końcu wsi - wybieramy asfaltową drogę w prawo, którą po ok. 1,1 km docieramy ponownie do terenów leśnych.
Dalej otoczeni na przemian drzewami oraz polami wędrujemy ponad dwa kilometry, aż do drogowskazu na Grodzisko, za którym podążamy kamiennym szlakiem. Na rozwidleniu z kapliczką przydrożną skręcamy w prawo. Kolejne 3,6 kilometra trasy pokonujemy po raz kolejny otoczeni lasem, aż do pierwszych zabudowań Rzeczenicy.
Biskupnica
Wieś lokowana w poł. XIV wieku, za czasów krzyżackich. W centrum znajduje się neoromański kościół z kostki granitowej wybudowany w XIX wieku jako ewangelicki.
Olszanowo
Dawna prywatna wieś szlachecka, wzmiankowana w źródłach już w XIV w. Malowniczo położona nad Jeziorem Olszanowskim oraz Trzcinieckim, na terenach leśnych. Zwiedzimy tutaj urokliwy kościółek wybudowany na przełomie XVII/XVIII w., w konstrukcji szkieletowej.
Rzeczenica
Duża wieś gminna wzmiankowana w dokumentach lokacyjnych już w XIV w. Położenie wśród licznych zalesień, bliskości jezior i rzek, z dala od uciążliwego przemysłu zapewnia czyste środowisko oraz wysokie walory krajobrazowe. Najważniejszym zabytkiem we wsi jest neogotycki kościół parafialny z lat 1874-76. Poza nim znaleźć tu można ciekawe obiekty zarówno drewniane jak i murowane z początku XX w.
ETAP 7 Rzeczenica - Biały Bór 29,7km
Na rondzie w centrum Rzeczenicy kierujemy się na Czarne (droga wojewódzka nr 202). Pierwszą część trasy pokonujemy chodnikiem, po ok. 500 m musimy korzystać już z trawiastego pobocza - przez następne 4,6 km. Szlak prowadzi tu przez leśne tereny - mniej więcej w połowie naszej drogi natrafiamy na miejsce postojowe, gdzie możemy odpocząć.
Tuż przed tablicą oznajmiającą wejście do Breńska skręcamy w prawo, za drogowskazem na Dzików. Podążając drogą cały czas prosto po około 1,6 km natrafiamy na małą osadę Przyrzecze nad rzeką Czernicą, gdzie znajduje się prywatna hodowla ryb - mijamy ją po naszej lewej stronie, a na najbliższym rozdrożu skręcamy w prawo. Po kolejnych 750 m natrafiamy na nieliczne zabudowania Dzikowa - na skrzyżowaniu wybieramy drogę prosto.
Przez kolejne 2,8 kilometra nie zbaczając z obranej drogi wędrujemy wśród leśnego krajobrazu - aż do włączenia w asfaltową drogę, która prowadzić nas będzie przez zabudowania Międzyborza. Po drodze mijamy po prawej stronie cerkiew greckokatolicką, a następnie neogotycki kościół, oba pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego. Dopiero opuszczając wieś, po przekroczeniu mostku nad rzeką Białą, na skrzyżowaniu wybieramy drogę w lewo.
Trasa prowadzi nas najpierw około 2,2 kilometra przez pola, później przez las - 5,5 kilometra cały czas prosto, (przekraczamy drogę nr 25) aż do zabudowań wsi Brzezie, gdzie znajduje się XIX-wieczny kościół świętego Wawrzyńca wybudowany w konstrukcji szachulcowej (znajduje się w centrum).
Ostatnią część etapu pokonujemy wychodząc z Brzezia ulicą Koszalińską i dalej, włączając się w trakt pieszo - rowerowy wzdłuż drogi nr 25, aż do drogowskazu na Trzmielewo. Tam skręcamy w lewo, uważając podczas przekraczania drogi krajowej, i kierujemy się do centrum wsi, po drodze mijając jeszcze przejazd kolejowy. Znajdujemy się już na granicy woj. pomorskiego i zachodniopomorskiego - przekraczamy ją, by ponownie leśnymi traktami, nad brzegiem Jeziora Bielsko dojść do Białego Boru.
Brzezie
Wieś sołecka znana najbardziej z pięknego, zabytkowego kościoła pw. św. Wawrzyńca. Stanowi on przykład typowej wiejskiej świątyni z początku XIX w., wybudowanej w konstrukcji ryglowej.
Biały Bór
Miasteczko urokliwie położone w dolinie rzeki Białej, na przesmyku między jeziorami Bielsko, Ławiczka i Łobez, otoczone borami oraz lasami mieszanymi. Lokacja miasta nastąpiła pod koniec XIV wieku, za czasów krzyżackich. Znacznych zniszczeń zabudowy dokonano podczas drugiej wojny światowej, jednak zachowało się tu kilka historycznych budynków. W Białym Borze znajduje się również najmłodszy zabytek w Polsce - cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogarodzicy (1992–97), w roku 2007 podniesiona do rangi sanktuarium.
ETAP 8 Biały Bór - Polanów 34,3km
Wychodząc z miasta kierujemy się na północ, idąc brzegiem jeziora Łobez. Wędrując na przemian przez tereny leśne i polne miniemy wsie Sępólno Wielkie, Golęszany i Drzewiany, za którymi skręcamy w prawo podążając drogą wojewódzką nr 205. Po minięciu Rezerwatu Przyrody Wapienny Las dotrzemy do kanału elektrowni wodnej. Dalsza trasa prowadzi nas cały czas prosto przez Żydowo, Chocimino Leśne oraz Kanię do Polanowa - wchodzimy do miasta od strony Świętej Góry Polanowskiej.
Żydowo
Historyczna osada, której wieku dowodzą zabytki archeologiczne związane ze Słowianami. We wsi znajduje się typowy dla terenów Pomorza kościół ryglowy z XVIII wieku. W pobliżu wybudowano pierwszą w kraju elektrownię wodną pompowo-szczytową.
Polanów
Miasto z korzeniami sięgającymi średniowiecza - położone na granicy Księstwa Pomorskiego i Pomorza Gdańskiego, otoczone wzgórzami. Najważniejszym zabytkiem miejskim jest kościół parafialny - pierwotnie z XV w., przebudowany w połowie wieku XIX. Święta Góra Polanowska, początkowo będąca miejscem kultu pogańskiego, już w XII w. poświęcona została Maryi i została miejscem kultu oraz licznych pielgrzymek.